Bebeğinizin 6 ayı doldurmasına az kaldıysa ek gıdaya nasıl başlayacağım sorusunu kendinize sormaya başlamış olmalısınız. Çevreden hemen sesler yükselir. Gece mamaları, muhallebiler, püreler, bulamaçlar… Peki doğru yol nedir? Doğru yol bebeği sağlıklı ve ayına uygun beslemektir. Mamalarla, bulamaçlarla ve muhallebilerle bebeğinize sağlıklı bir alt yapı oluşturamazsınız. Öncelikle bebeğinizin destekli veya desteksiz dik oturabiliyor olması ve önüne koyduğunuz yiyeceklere en azından ilgi gösteriyor ve ağzına almaya çalışıyor olması gerekir. Bebeğiniz bunları 6. Aydan önce sağlamış olsa dahi, unutmayın ki ek gıdaya başlamak için her şeyden önce bebeğin 6 ayı (180 gün) doldurmuş olması gerekir.
Kullanabileceğiniz iki yöntem var. Bunlardan ilki klasik yöntem. Buna ebeveyn kontrollü beslenme de diyebiliriz. İkincisi ise BLW(Baby Led Weaning) ya da Bebek Önderliğinde Beslenme. Baby Led Weaning’in orijinal çevirisi aslında bebek önderliğinde sütten kesilme (weaning) anlamına gelir. Evet bebeğiniz ek gıdalara başladığı andan itibaren sütten kesilme dönemine girmiş olur. Kelime anlamını ilk fark ettiğimde içimi bir hüzün kaplamıştı. Bebeğimi daha uzun bir süre emzirmeyi hayal ederken neden sütten kesiyorum diye düşünmüştüm. Kabullenmek istemesek de ek gıdaya başlamak demek bebeği sütten kesmeye başlamak demek. Tabi bebeğin vaktinden önce sütten kesilmesini engellemek için de ayına uygun miktarlarda beslememiz gerek.
Bana ek gıdaya geçiş yöntemi olarak neyi önerdiğim sorulduğunda, kendi uyguladığım BLW yöntemini öneriyorum elbette. Ama her yöntem her bebeğe/aileye uygun olmayabilir. Yine de her bebeğe bu şansın verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Şartlarınız el vermiyorsa, BLW yapmaya korkuyorsanız, bebeğinize siz yokken bakan kişi bu yöntemi uygulamak istemiyor veya uygulayamıyorsa ya da bebeğinizin sağlık durumu ve gelişimi bu yöntemi uygulamanıza engelse, tabi ki klasik yöntemle de beslemenizde sakınca yok. Lakin yine bebeğin bireyselliğine saygı duyarak ve sağlıklı bir temel oluşturarak bu yöntemi uygulamanın da belli başlı kuralları var.
Bunlara geçmeden önce bebeğin talebine göre emzirmenin, ek gıda dönemine geçişi nasıl etkilediğine değinmek istiyorum. Bebeğin kendi talebi yerine saatli emzirilmesi, içgüdüsel olarak hissettiği açlık sinyallerini yok saymasına sebep olur. Henüz acıkmamış da olsa o saat geldiğinde beslendiği için, bir süre sonra sadece beslenme saati geldiğinde sinyal vermeye başlar. Bu bir bebek için hayatta kalma yetilerinden en önemlisini (acıkma içgüdüsünü) yitirmesi demektir ve ilerleyen yaşlarda da negatif etkileri devam eder. İngiltere’de 10.000 çocuk üzerinde doğumlarından 14 yaşına kadar takip edilerek yapılan bir çalışmaya göre her yaşta uygulanan standart testlerde bebekken saatli beslenen çocukların başarı oranları daha düşüktür. IQ seviyelerinin de ortalama 4.5 puan daha düşük olduğu görülmüştür.
Bebeklik döneminde saatli emzirme yapan annelerin genellikle ek gıda döneminde de tercihi kontrolü kendi elinde tutmak olur. Süreci bebeklerinin kontrolüne bırakırlarsa, acıkma sinyallerini yeniden fark etmeleri için bebeklerine şans verirlerse, çocuk daha sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturabilir.
Bebekleri zorla beslemek ise bebeğe birçok duygusal ve fizyolojik zarar verebilir. Zorla beslenen bebeklerin sağlıklı yeme alışkanlıkları olmadığı için besin yetersizliği ve kilo problemleri olabilir. Yapılan bir araştırmaya göre bebekliklerinde zorla yedirilen bireylerin 20 sene sonra yetişkinliklerinde dahi o döneme ait duygusal travmayı hatırladıkları görülmüş. % 55’i mide bulantılarını, % 20’si ise arada sırada zorla yedirilirken istifra ettiklerini hatırladıklarını belirtmişler. Ayrıca zorla yedirilenlerin yarısı yemek saatlerinde sürekli ağladıklarını hatırladıklarını söylemişler. Zorla yedirilen kişilerin ancak okumak veya çalışmak için evden ayrıldıklarında sağlıklı yeme alışkanlığı edinmeye ve kilo almaya başladıkları görülmüş.
Klasik beslemek demek zorla yedirmek demek değildir. Önce bunun altını çizmek gerek. Bebeği siz besliyor olsanız dahi, bebeğin acıkma ve doyma sinyallerini dikkate alıp, istediği zaman, istediği kadar, istediği yemeği yemesine izin vermelisiniz. 6-8 ay arasındaki dönemde ek gıda tadımlık olarak ilerlemeli ve bebeğe sağlıklı alternatifler 3 gün kuralı ile tattırılmalıdır. Blender yerine çatal ile ezilebilir, böylece bebek tamamen sıvı ile değil, pütürlü gıdalarla beslenir ve ileride pütürlü gıdalara tepki vermez. Bebeğin ayına uygun olan sebzelerle başlayıp meyvelerle devam etmeli, sonrasında yoğurt (+kefir), peynir ve yumurta sarısı tadımları yapmalısınız. Süt ürünleri ve yumurta alerjen oldukları için tadım listesinin sonlarında yer alırsa daha iyi olur.
Genellikle 8 ay civarında bebekler bilinçlendiklerinde kaşıkla beslenmeyi reddederler. Bu sizin için BLW’yi yeniden denemek için bir işaret olabilir. Başlangıçta korkmuş veya çekinmiş olsanız da artık daha bilinçli şekilde yeme konusunda biraz daha ilerlemiş olan bebeğinize bir şans vermeyi düşünebilirsiniz. Aksi halde bebeğinizi zorla beslemek durumunda kalabilirsiniz. Bebeğinizi kaşığı reddetmiyorsa ve siz bu yöntemle ilerlemekte kararlıysanız da yine bebeğinizin tercihlerine saygı duyarak onu zorlamadan ilerlemelisiniz.
BLW ise kontrolün tamamen bebekte olduğu bir yöntemdir. Yine aynı sıralama ile 3 gün kuralıyla tadımlar yapılır, tek fark gıdaların bebeğin damağı ile ezebileceği ve eliyle kavrayabileceği şekilde buharda haşlanıp ezilmeden bebeğin önüne konulmasıdır.
Öğünlere 8. Aydan sonra başlanır ve 1 yaşına geldiğinde 3 ana 1-2 ara öğün yiyor olacak şekilde öğün sayısı yavaş yavaş arttırılır. Bu süreçte bebeğin bağırsakları katı gıdaları sindirmeye yavaş yavaş alışır. Başlangıçta yediklerini olduğu gibi bezinde gördüğünüzde endişe etmeyin. Zamanla tamamen sindirmeye başlayacaktır.
Alerjik bir bebeğim olduğu için bizim için BLW çok daha uygun bir yöntemdi. Doğduğu günden itibaren hep bebeğimin içgüdülerine ve sinyallerine güvenerek hareket ettiğim için ek gıda ile beslenirken de kontrolün kendisinde olmasını istedim. Yiyecekleri önce elleriyle mıncıklayıp dokularını tanıması, sonra koklaması, yere atması etrafa sürmesi, en son belki merak edip ağzına götürmesi onun için olduğu kadar benim için de nefes kesici bir deneyimdi. Onun yiyecekleri keşif sürecindeki davranışları öylesine doğal, temkinli ve içgüdüseldi ki müdahalede bulunmayı asla düşünmedim. Kendince hazır olduğu zaman ağzına götürdü. Hazır olduğunda biraz daha yedi. Bazen hiç dokunmadı, bazen iştahla biraz daha istedi. Ben sadece yiyecekleri hazırlayıp sundum ve gerisini tamamen ona bıraktım. Tabi ki gözlerimi üzerinden hiç ayırmadım. Çünkü boğulma veya tıkanma, yönteminiz ne olursa olsun her zaman baki olan bir risk. Bebeğiniz yemek yerken siz başka bir işle ilgilenmeyin. Onunla beraber sofraya oturun ve siz de bir şeyler yiyin. Sofra kültürünün oluşması için de bu çok önemlidir.
Bebeğiniz bir gıdayı ısrarla yemeyi reddediyorsa, onu zorlamayın. Kendisine dokunuyor olma ihtimali çok yüksektir. Yemiyor diye başka yiyeceklerin içine gizleyerek yedirmeye de kalkmayın. Genellikle hisseder ve yemezler. Kızım alerjik bir bebek olduğu için ben bunu birinci elden çok net yaşadım. Bir bebek daha elini bile sürmeden bir gıdanın kendisine dokunduğunu nasıl bilir? Öyle bir hayatta kalma içgüdüsü var ki bebeklerde hayran kalmamak mümkün değil. Daha önce alerji ile ilgili yazımda da bahsetmiştim. Kızıma yumurta sarısı tadımı yapmak istediğimde yumurta sarısına dokunmak dahi istememişti. Sonra bir kere de yaptığım kereviz yemeğine unutup koyduğum portakal yüzünden yemeyi reddetmişti.
Her bebeğin gelişim hızı, hazır bulunuşluğu farklıdır. Bu ek gıdaya başlarken de süreç boyunca da aklınızda olmalı. Bebeğiniz önüne koyduğunuz yiyeceklerle asla ilgilenmiyorsa, birkaç hafta daha beklemekten hiçbir zarar gelmez. Dişleri geldiği için veya hasta olduğu için iştahsızsa, sadece emmek istiyorsa da emin olun bir bildiği vardır. Her zaman bebeğinize uyun. Yemesi için zorlamak her zaman fiziksel güç uygulayarak, yani ağzını açıp kaşığı ağzına sokarak olmaz. Yemesi için sözlü baskı yapmak ve istemediği şeyleri sevdikleri ile karıştırarak yedirmeye çalışmak da zorlamaktır. Bebeğiniz yemeklere tepki vermeye, reddetmeye başladıysa önce kendinizi gözden geçirin. Bilinçsiz bir şekilde zorluyor musunuz? Gereksiz yere yemek saatlerini stres unsuru haline mi getiriyorsunuz? Daha sofraya oturmadan, yine yemeyecek diye mi düşünüyorsunuz? Sizin yaklaşımınız bebeğinizin davranışlarının şekillenmesinde düşündüğünüzden çok daha fazla etkili.
İlk bir yıl bebeğin temel besin kaynağı, ana öğünü anne sütü/yokluğunda formül mama olmalı. Bu aslında bebeğe özgürce gıdaları tanımak ve tatmak için zaman tanır. Elbette sadece anne sütü/formül mama ile 1 yıl beslensin demiyorum. Ama dönem dönem reddettiğinde veya az yediğinde aç kalacağını düşünüp endişeye kapılmayın. 1 yaşından sonra dahi anne sütü/formül mama birçok ihtiyacını karşılar bebeğin. Yine dönemsel olarak yemediğinde hemen paniklemeyin. Ne kadar rahat olur ve beslenmeyi uyumak, su içmek, veya tuvalete gitmek gibi doğal bir davranış olarak kabul ederseniz, büyük bir mesele haline getirmezseniz, bebeğiniz zaten beslenmeyi reddetmeyecektir. Sizin her türlü normal yaklaşımınıza ve zorlamamanıza rağmen bebeğiniz gerçekten yemiyorsa, öncelikle kan değerlerine baktırmak gerekir. Demir, b12 gibi değerlerin eksikliği iştahsızlık yapabilir.
Bebeğinizin ne kadar yemesini beklediğiniz de burada önemli bir etken. Sizin için yeterli olan miktarı yemediğinde bebeğinizi “yemedi” kabul ediyorsanız, orada sıkıntı bebekte değil sizdedir. Bu süreçte beklentiye girmemek, bebeğin ne zaman, ne kadar ve ne ile besleneceğine kendisinin karar vermesine izin vermek ve rahat olmak kilit davranışlar.
Dönemsel olarak belli gıdalara daha çok ilgi gösterebilirler, bunun da sebebi yine büyüme evrelerinde vücutlarının ihtiyaç duyduğu gıdaları içgüdüsel olarak biliyor olmalarıdır.
Son olarak BLW yapmak demek eliyle yiyebileceği her şeyi bebeğin önüne koymak demek değildir. Bebek için sağlıklı menüler oluşturmak, besin gruplarını dengeli şekilde sunmak da BLW nin önemli bir kuralıdır. Sulu yemeklerin sularını bardakla içip tanelerini elleriyle veya biraz daha büyüdüğünde kaşık/çatal ile yiyebilirler. Sıvılar genellikle fincan veya bardakla, başta ebeveyn desteği ile zamanla da bebeğin kendi kendine içmesini teşvik ederek verilir. Genellikle BLW uygulayan bebekler daha erken çatal/kaşık kullanırlar ve motor becerileri daha hızlı gelişir.
Hangi yöntemi uygularsanız uygulayın, bebeğinizin bir birey olduğunu unutmayın. Tercihlerine saygı duyun ve içgüdülerine kulak vermesi için destekleyin.
https://www.psychologytoday.com/us/blog/sapient-nature/201403/the-nurturers-curse
https://www.parentingscience.com/infant-feeding-schedule.html
https://www.parentingscience.com/breastfeeding-on-demand.html
https://www.facebook.com/groups/blwturkiye/
Bilginiz ve paylaşımınız için teşekkürler