5.BÖLÜM
UYUMAK İÇİN DAHA ÇOK NORMAL EBEVEYNLİK
“Çocuğum sadece dışarıda/yürürken/üzerimde uyuyor.”
Bebekler ve çocuklar istediğimiz zaman onları koyduğumuz yerde uyusalar gerçekten çok güzel olmaz mıydı? Yalan yok, harika olurdu ama maalesef çoğu bebek böyle uyumaz. Annelerin bebeklerini uyutabilmek için fırtınada ve soğukta dışarıda yürümek zorunda kaldıklarından ya da hiç durmadan yürümeleri gerektiğinden (içeride veya dışarıda) şikâyet ettiklerini duyarız. Bu da bebeğin uyku saatlerinde annelerin soluk alma fırsatını elinden alabilir ve hatta açıkça tatsız bir durum haline gelebilir.
İlginç şekilde, bebeklerin uykuya dalmak için yaygın olarak ihtiyaç duydukları koşullar anne rahminde bolca maruz kaldıkları üç şeyi; dokunuş ses ve hareketi içerir. İnsan yavrusu kafa boyutundan dolayı diğer memeli yavrularından en az 9 ay daha erken doğar (daha fazla büyürse doğum kanalından geçemez, bakınız Trevathan, 2011), yani en az 9 ay daha bedenleri bir harici rahme ihtiyaç duyar. Yani rahim dışında uyumak için de anne rahminde onları uyutan şeyleri beklemeleri normal değil mi? Dokunuşa gelirsek, biliyoruz ki oksitosin huzur, güvenlik, sevgi gibi duyguların oluşumunda önemli rol oynar, bunların hepsi de uyku kalitesini etkiler(Uvnäs-Moberg, 2003). Yani kendisine bakım veren kişiye fiziksel olarak yakın olan bebeğin uykuya dalması ve uykuda kalması daha olasıdır.
Bir diğer faktör sestir – özellikle de bebeğin anne rahminde duyduğuna çok benzeyen bakım veren kişinin kalp sesi. Bebeği tutan kişi annesi olduğunda onun kalp atışları, sesi ve nefes alıp verişi bir çeşit beyaz gürültü oluşturur ve bebeğin güvende hissedip uykuda kalmasına yardımcı olur. Aynı etkiyi bebeğe bakan başka bir kişi de sağlayabilir. Bu mümkün olmadığında beyaz gürültü aleti kullanılarak çevredeki rahatsız edici sesler kesilirken bebeğin uyumasına yardımcı olacak kadar arka plan gürültüsü de korunmuş olur. Bu beyaz gürültü aletleri bebeklerin daha iyi uyumalarını sağlamış (Spencer, Moran, Lee, & Talbert, 1990) ve bazı ebeveynlerin de daha iyi uyumalarına yardımcı olmuştur (Lee & Gay, 2011).
Üçüncü faktör, harekettir – bebek anne karnında bolca harekete maruz kalır; yumuşak ve sıvı dolu bir kesede düzenli olarak sallanır. Siz dinlenirken bebeğinizin rahminizde nasıl da hareketlendiğini hatırlıyor musunuz? Bunun sebebi bebeğinizin siz hareket ederken uyuyor olmasıdır. Modern aileler genellikle bebeklerini uyutmak için araba gezintisine çıkarırlar. Araba koltuğunun rahatlığı, sakinleştirici etkisi ile birleştiğinde birçok bebeğe uyku bastırır ve aileler arabayla amaçsızca dolaşırken onlar memnun bir şekilde uykuya geçerler. Aynı etki bebek arabası ile de sağlanabilir, bu kez anne babalar işlerini halledebilir veya yürüyüş yapabilirler. Muhtemelen en güzeli, bebeğini giymektir; hareket, ses ve dokunuş bir arada sağlanırken bakım veren kişi işlerini halledebilir, hayatına olduğu gibi devam edebilir. Bebeğini giymek, bebeğin ideal şekilde beyin ve beden gelişimine destek olan en güzel formda “harici rahim” etkisi sağlar(Narvaez et al., 2013).
Anlaşılması gereken en önemli nokta şudur ki, bebeklerin birçokları tarafından “ideal uyku” olarak düşünülen şekilde tek başına değil de birileri ile temas halinde uyumak istemesi normaldir. Yetişkinler bunu tercih ediyor olsa da sessiz bir odadaki bir yatak bebeklerin uyuması için ideal değildir.
***
Özetleyecek olursak
Umarız bu yazı dizisinde ebeveynlere bebeklerinin uykularına dair “problem” olarak algıladıkları ve düzeltilmesi gerektiğini düşündükleri bazı şeylerin aslında normal ve gelişimlerine uygun olduğunu açıkça ifade edebilmişizdir. Hâlâ bazı ailelerin çocuklarının uykularını problemli bulduklarının bilincindeyiz, bu sebeple aynı zamanda nazik bir biçimde çocukların uykuya geçmelerine nasıl yardımcı olabileceğiniz konusuna da eğiliyoruz. Ebeveynlerin bu yazı dizisinden almalarını umduğumuz şeyler:
a) Çocuklarımızın uykusu söz konusu olduğunda normal kabul edilen davranışların kapsamını daha iyi anlamaları
b) Eğer bu davranış o aile için sorun yaratmıyorsa çocuğun da bu normal uyku davranışından rahatsız olmadığı konusunda içlerini ferah tutmaları gerektiğidir.
Spesifik bir uzmanın tavsiyelerini dinlemek yerine bir bebeğin uyurken güvende hissetmesi için neler yapılması gerektiğini anlayıp ona bu güvenli davranışlar ekseninde bir uyku ortamı sağlamaya çalışın. Sonra da bebeğiniz için en iyi işleyen yöntem neyse onu yapın. Bırakın çocuğunuz rehberiniz olsun.
4. Bölüm:
