HAMİLEYKEN VE TANDEM EMZİRME

Planlı veya plansız, bir bebeğinizi emzirirken diğerine hamile kaldınız. Emzirmeye devam eder misiniz veya etmeli misiniz?

Maalesef sadece bizim ülkemizde değil birçok ülkede hamileyken emzirmek ne sağlık personelleri tarafından ne de toplum tarafından desteklenmiyor. Anneler bu yüzden emen bebeklerini ani bir şekilde memeden kesmek zorunda bırakılıyor. Oysa ki araştırmalar hamileyken emzirmeye devam etmenin sakıncalı olmadığı göstermekte. 1990-2015 yılları arasında bu konuda yapılan çalışmalar sistematik bir şekilde incelenmiş. Sonuç olarak hamilelik süresince emzirmenin hamileliğin sonlanış biçimini ve bebeğin doğum kilosunu etkilemediği ortaya çıkmıştır. (1)

Peki hamileyken memedeki süt bebeği zehirler inanışı nereden ortaya çıkmış? Hamileliğin genellikle ikinci 3 aylık döneminden itibaren olgun süt kolostruma dönüşmeye başlar. Kolostrumun tadı daha tuzludur ve yeni doğanın mekonyumu daha hızlı atmasına yardımcı olacak şekilde laktasif (yumuşatıcı) özelliktedir. Bu yüzden sütün kolostruma dönüşmesi ile beraber emen bebek daha sıvı formda kaka yapmaya başlayabilir. Buradan yola çıkarak bebeği hamile annenin sütünün zehirlediği inanışı yerleşmiştir. Ancak bu durumun bebeğe herhangi bir zararı yoktur. (2) Yine tadındaki değişiklik sebebiyle bazen bebekler kendi kendilerine emmeyi bırakabilirler. Bu bebeklerin büyük bir kısmı doğum sonrası tekrar emmek isteyebilir.

Hamileliklerin %16-30’u düşük ile sonuçlanır. Emzirmenin düşüğe sebep olduğuna dair ise herhangi bir kanıt bulunamamıştır.  (3) Düşük riski genellikle ilk üç aylık dönemde daha yüksektir ve hamilelikte emzirmeyi sakıncalı bulanlar dahi ilk 20 hafta emzirmeyi desteklemektedirler.

Hamilelikte süt miktarında azalma görülmesi de çok yaygındır (bazı annelerde hiç azalma olmaz). Bunun sebebi hamilelikle beraber artan progesteron hormonudur. Doğumla beraber vücuttaki progesteron hormonu seviyesi hızla düşer. Bu yüzden doğum sonrası süt miktarı progesteronun düşüşüyle normale dönecektir. Hamilelikte sütte meydana gelen değişimler ile kademeli şekilde sütten kesen bir annenin sütünde olan değişimler neredeyse aynıdır ve bu değişimler hamile annede emzirmeye devam etmesinden veya emzirmeyi arttırmasından bağımsız bir şekilde meydana gelir. (4)

Hamilelikte meme ucu hassasiyeti de anneleri emzirmekten soğutan sebeplerden olabilir. Bu hassasiyet hamilelikte normaldir ve emzirmekten bağımsız olarak ortaya çıkar. Hamilelik başlı başına yorucu ve hormonal değişiklikler sebebiyle bunaltıcı olabilirken, bunun yanında bir de bebek emzirmeye devam etmek annelere çok zorlayıcı gelebilir. Ancak emen bebeğinizin de emerek birden çok ihtiyacını giderdiği gerçeğini unutmamak gerek. Emzirmeyi erken sonlandırmak hamile olsanız da olmasanız da bebeğinizin ihtiyaçlarını ortadan kaldırmayacak. Bu ihtiyaçları memede gideremeyen bebeğin başka şekillerde ihtiyaçlarının giderilmesini talep edeceğini unutmamak gerek. Emzirmek göze zor görünse de yatıp dinlenmeyi ve kolaylıkla bebeği sakinleştirmeyi sağlar. Genellikle kıymeti kaybedildiğinde anlaşılan şeylerden biri de emzirmenin konforudur.

Hamileliğin herhangi bir döneminde anne kanama, erken doğum riski, düşük riski veya istirahat (hastanede veya evde) gerektiren bir durumla karşılaşırsa bu noktada doktorunun tavsiyelerini de dikkate almalı elbette ama vereceği karar yine tamamen kendisine ait olacaktır. Hiç kimse bir anneyi emzirmek veya memeden kesmek konusunda böyle bir durumda baskı altına almamalı. Baskı altında vereceği karar ileride yaşayacaklarından pişmanlık duymasına sebep olabilir. Sebebi emzirmek olmasa dahi olası bir kompliksyonda anne verdiği kararın buna sebep olduğunu düşünerek suçluluk duyabilir. Gönüllü danışmanlık yaptığım süre boyunca birçok hamileyken emziren annenin tecrübelerine ortak olma şansım oldu. Birçoğunun doğum sonrası tandem emzirme serüvenlerine de şahit oldum. Şu ana kadar hamilelikte komplikasyon yaşayıp memeden kesme kararı veren anne sayısı birkaç taneyi geçmedi.  Genellikle hamilelikler sağlıklı ve sorunsuz geçerken, doğumlar miadında gerçekleşti. Bebekler genellikle ilk bebeklerden daha kilolu veya yakın kilolarda doğdu. Yani birebir tecrübeler de bilimsel sonuçları destekler nitelikte.

Doğum sonrası tandem emzirme hususunda da annelerde endişe olabiliyor. Genel olarak gözlemlerime göre büyük bebeği 18-24 ay aralığında olup yeni doğan gibi sık emmek istediği için anneler dengeyi kuramamaktan korkabiliyorlar. Bu süreçte önemli olan birkaç noktaya dikkat çekmek isterim.

• Asla küçük bebeği büyükten gizli emzirmemek gerek. Güven bağına zarar verebilir ve büyük bebeğin küçük bebeği kabullenmesini zorlaştırır.
• Küçük bebek her talep ettiğinde bekletilmeden dolu olan memeden emzirilmelidir. Büyük bebeğin emdiği memeden emerse ön sütü az alıp susuz kalabilir. İlk zamanlar mutlaka buna dikkat edilmelidir. Zamanla memeler iki bebeğin ritmine alışıp terbiye olduğunda ön süt son süt ayrımı kalmaz ve böyle bir sıkıntı yaşanması olasılığı da olmaz.
• Küçük bebeğin gelişimi ve çişli/kakalı bezleri çok dikkatli takip edilmeli, yeterince beslendiğinden emin olunmalıdır.
• Büyük bebek de her istediğinde memeye alınmalı, küçük bebekle beraber emmesi için teşvik edilmelidir. Bu paylaşım iki kardeşin aralarındaki bağı da güçlendirir. Kardeş rekabetinin olumsuz etkilerini en aza indirir. Büyük bebeğin kardeşine ve yeni düzene daha kolay adapte olmasını sağlar.
• Bebekler karışık olarak emzirilebilir ve memelerin temizlenmesi gerekmez. Meme başı dokusunun kendi florası vardır ve çok sık yıkayarak bu flora bozulmamalıdır.
• Anne iki bebeği birden emzirir ve ikisine birden yetmeye çalışırken kendi beslenmesini ve ihtiyaçlarını da önemsemeli, göz ardı etmemelidir. Aksi halde çok kısa sürede enerjisi ve dayanma gücü tükenebilir. Bu durumdaki anneye çevre ve baba desteği çok önemlidir.

 

Peki bir anne hamilelikte veya hamilelik sonrası büyük bebeğini memeden kesme kararı alırsa bunu nasıl yapmalı?

Bebeği memeden kesme konusunu daha sonra detaylı yazacağım ama kısaca bu durumdaki annelere yol göstermesi açısından bu sürecin şefkatle ve bol bol iletişimde olarak kademeli azaltma şeklinde yürütülmesi gerektiğini söyleyebilirim. Bebek için emmek sadece beslenmek demek değil, bunu hepimiz biliyoruz. 1 yaşın üzerindeki bir bebek için anne ile temas kurmak ve hasret gidermek için en önemli araçtır meme. Bu yüzden memeyi azaltırken bebekle teması arttırmak gerekir (Bebekten uzaklaşmayı, anneannesine bırakıp birkaç gün ayrılmayı öneren yaklaşımların aksine).

Bebeğin meme gitse de annesiyle aynı bağı sürdürebileceğini, memesiz de temasta ve iletişimde kalabileceğini bilmesi çok önemli. Özellikle uykuya geçişlerdeki emzirmelerin azaltılmasında baba desteği çok önem kazanır. Baba ile uykuya geçmeye alışırsa, doğum sonrası da anne yeni doğan ile ilgilenmek zorunda kaldığında büyük bebek de şefkatle ve mutlu şekilde babası ile uykuya geçebilir. Gündüz emzirmelerini bebeği bol bol dışarıya çıkararak ve sevdiği yiyecek içeceklerle destekleyerek azaltmak mümkün. Özellikle 18 ay üzerindeki bebekler isteklerini erteleyebilmekte daha başarılıdırlar. Bu aylarda olan bir bebeğe daha sonra emzirebileceğinizi söyleyerek ve onun yerine başka bir aktivite önererek öğün atlatmak mümkün olur. (5)

Hamilelikte her türlü karşıt fikre dayanıp emzirmeye devam etmiş bir annenin doğum sonrası iki bebeği birden emzirmeye devam etmesi süreci ise yine zorlu olacaktır. Maalesef kültürümüz tek bebeği bile uzun süre emzirmeyi çok fazla desteklemezken anneler bu konuda genellikle eleştirilmektedir. Emzirmek anne ile bebek arasında çok mahrem bir konudur ve bu konuda anne ile bebeğin tercihleri dışında kimsenin fikri önemli değildir.

İki çocuklu hayat her anne için zorken, yaşları birbirine yakın iki bebekle çok daha zor olabilir. Bu durumda kurtarıcı yine sling kullanmak olacaktır. Anne yeni doğan bebeğini emzirip uyuturken büyük bebeği ile de oynayabilir ve vakit geçirebilir.

*Gelen sorulara istinaden iki tane not eklemek istiyorum:

1- Yukarıda hamileliğin sonlanış biçimini emzirmenin etkilemediğini (bir araştırma sonucu ile destekleyerek) yazmıştım ama biraz daha açıklama yapayım. Meme ucunun uyarılması rahim kasılmalarını tetikler. Ancak bu kasılmalar doğumu başlatacak kadar fazla değildir. Araştırmalar erken doğum veya düşük ihtimalinin, annenin emziriyor oluşundan bağımsız olduğunu göstermiştir.

2-Kolostrum hamilelikte oluşur. Ancak doğuma kadar büyük bebeğin emip bitirebileceği bir şey değildir. Plesenta vücuttan ayrıldıktan sonra da 2-3 gün bazen daha uzun süre kolostrum salgılanmaya devam eder. Yukarıda bahsettiğim küçük bebeğin beslenmesi ile ilgili konulara dikkat ettikten sonra iki bebeğin birden emmesinde sakınca yoktur. Doğum öncesi süt sağmak veya bir memeyi yeni doğana ayırıp son günlerde emzirmemek gibi uygulamalara gerek yoktur.

 

• http://www.womenandbirth.org/article/S1871-5192(17)30110-5/fulltext
• https://www.breastfeeding.asn.au/bf-info/breastfeeding-through-pregnancy-and-beyond
• https://www.breastfeedingbasics.com/articles/nursing-during-pregnancy-and-tandem-nursing
• https://kellymom.com/tandem-faq/16milkchanges/
• https://www.mamanatural.com/tandem-nursing/