Ek Gıdalar:
Dünya Sağlık Örgütü’nün ve T.C. Sağlık Bakanlığı’nın önerisi ilk 6 ay sadece anne sütü, anne sütü yokluğunda formül mama kullanılması yönündedir. Aşağıda Dünya Sağlık Örgütünün açıkladığı bazı rakamlara yer vereceğim:
- Yetersiz beslenme sebebiyle çocuk ölümlerinin oranı %45.
- Dünya genelinde 2016 yılında 5 yaşın altında 155 milyon çocuk yaşına göre daha kısa boylu, 52 milyon çocuk boyuna göre çok zayıf ve 41 milyon çocuk yüksek kilolu veya obez.
- 0-6 ay aralığında sadece emzirilen çocuk oranı %40.
- Eğer 0-23 ay aralığında bebekler yeterince emzirilirse, her yıl 820.000 çocuğun hayatı kurtarılabilir. Emzirmek IQ seviyesini, okula devamlılık oranını ve yetişkinlikte daha yüksek gelire sahip olma olasılığını yükseltir,
- Emzirme ile çocukların gelişimleri iyileştirilir ve sağlık harcamaları düşürülürse aile bazında ve ulusal olarak ekonomik kazançlar elde edilir.
Zayıf ve kilolu çocuk oranlarına baktığımızda sayıların birbirine ne kadar yakın olduğunu görüyoruz. Dünyada obezite hızla artarken yapılan çalışmalar anne sütü alımının obezite riskini düşürdüğünü gösteriyor. 2014 yılında yayınlanmış olan bir araştırmaya göre 7 ay ve daha uzun süre emzirilen bebeklerde çocukluk çağı obezitesi görülme oranı daha düşüktür. Uzun süreli emzirmenin ise direk olarak obezite riskini düşürdüğü ispatlanmıştır.
(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4301835/#CR9)
Buna rağmen sadece anne sütü alan ve kilolu olan bebeklerin annelerine emzirmeyi sınırlandırmaları önerilir. Ne yazık ki bu yanlış bir yaklaşımdır. Anne sütü obeziteye sebep olmaz. Ek gıda döneminde olup hala anne sütü ile beslenen bir bebek dahi iki yaş ve sonrasında da (Dünya Sağlık Örgütü’nün önerisine göre) her talep ettiğinde emzirilmeye devam edilmelidir. Hayatının hiçbir döneminde anne sütünün bebek için kısıtlanması veya azaltılması gerekmez. Bir bebek ek gıdalarla doğru şekilde tanıştırıldığında ve ayına uygun miktarlarda uygun gıdalar sunulduğunda mutlaka kendi vücudu için ihtiyaç duyduğu oranda yemek yiyecektir. Unutmayın ilk 1 yıl ana öğün anne sütü olacak şekilde ek gıda miktarı yavaş yavaş arttırılmalıdır.
Ek gıda almaya başlamış ve memeyi reddeden bir bebeğiniz varsa, bunun sebepleri:
- Su veya sıvıları vermek için kullandığınız biberon olabilir, (http://www.bidunyacocuk.com/meme-reddi/ )
- Verdiğiniz yiyeceklerin miktarları ayına göre çok fazla olabilir,
- Verdiğiniz gıdalar bebeğinize dokunuyor olabilir, (http://www.bidunyacocuk.com/alerji-nedir/)
- Ek gıdayı yemesi için bebeğinizi zorluyor olabilirsiniz, (Psikolojik baskılar meme grevine sebep olabilir)
- Ek gıdayı daha iyi yemesi için emzirmekten bilinçsizce kaçınıyor olabilirsiniz (Ek gıdaya ilk başladığınız dönemde önce emzirip daha sonra ek gıda vermelisiniz).
Bunları mutlaka gözden geçirin, doğması gereken tarihe göre 180 günü doldurduktan sonra ek gıdaya başladığınıza emin olun ve mutlaka bebeğinizin verdiği sinyalleri izleyerek onun hazır olmasını bekleyin.
Dünya’daki çocuk obezite oranları:
2008 Yılı Türkiye’de cinsiyet bazında 8-12 yaş arası yüksek kilolu ve obez çocuk oranları:
- Kız çocukların %12.2’si fazla kilolu , %4.2’si obez
- Erkek çocukların %11.5’i fazla kilolu, %4.5’i obez
*https://www.worldobesity.org/data/obesity-data-repository/resources/maps/33/
Dünya’da ve Türkiye’de obez çocuk oranları hızla artarken, bebeğinize ek gıdaları yedirmek için aceleci ve ısrarcı olmayın. Alabildiği kadar çok ve uzun süre anne sütü ile beslenmesi için çabalayın. Ömrünün geri kalanında istediği her şeyi istediği kadar yiyebilmesi ve sağlıklı bir çocuk ve yetişkin olabilmesi için en az 2 yıl bebeğinizi bol bol emzirin.
Mama Kullanımı:
Bazı bebekler mamanın şekerli tadına alışıp anne sütünü reddedebilirler. Bu yüzden eğer size mama kullanımı önerildiyse ve bebeğinizin gerçekten takviyeye ihtiyacı varsa (çişli/kakalı bezler yetersizse, kilo alımı sınırın altındaysa, memeyi çoğunlukla reddediyorsa) öncelikle sütünüzü sağarak takviye yapmayı denemelisiniz.
Memeleriniz sağıma alışık olmadığı için ilk başta çok fazla süt elde edemeyebilirsiniz. Düzenli ve sık sağım ile çıkan miktar iki üç gün içinde gözle görülür şekilde artacaktır. Eğer bebek emiyor ama emdiği yeterli gelmiyorsa ( verimli ememiyor veya memede uyuyorsa, çişli bezleri azaldıysa), her emzirme sonrası 5-10 dakika kadar (pompa ile veya el ile emzirdiğiniz memeyi) sağıp çıkanı takviye edebilirsiniz. Takviyeye rağmen düzelme elde edemezseniz, mutlaka kan ve idrar testlerini, gerekirse gaita testlerini yaptırıp bebeğin tıbbi bir sorunu olmadığına emin olun.
Eğer anne sütü takviyesi ile de sorun çözülemediyse ve doktorunuz mama kullanımının şart olduğunu dile getiriyorsa ikinci bir doktor görüşü daha alın. İkinci doktor da aynı görüşte ise geçici süreli ve doktor takibinde mama kullanmanız gerekebilir. Bu durumlar gerçekten çok nadir yaşanır. Bu yüzden size hiçbir araştırma ve tahlil yapılmadan ve anne sütü takviyesi denenmeden direk olarak mama öneriliyorsa farklı görüş almayı düşünebilirsiniz.
Bebeğiniz memeyi çoğunlukla reddediyorsa veya hiç almıyorsa, 6 aydan da küçükse gündüz saat başı 10 dakika gece 2 saatte bir 10-15 dakika her iki memeyi de sağarak yeterli süt elde edebilirsiniz. Bebeğiniz 6 aydan büyükse gece ve gündüz 2 saatte bir sağım genellikle yeterli olur ancak memelerinizin süt saklama kapasitesi düşükse (toplam süt miktarınız değil sadece memede anlık olarak depolanan miktar) daha sık sağmanız da gerekebilir. Bebeğinizin açlık sinyallerini izleyerek biberon dışındaki alternatiflerle beslerseniz zaten bebeğinizin ne kadar süte ihtiyacı olduğunu anlarsınız.
Mamada durum tamamen farklıdır. Mamanın sindirimi ortalama 3 saat sürer. (https://www.babycareadvice.com/article/detail/Benefits_of_Breastfeeding)
Özellikle ilk 6 ay içinde neredeyse sürekli olarak emmek isteyen bebeğe her arandığında mama verirseniz doğru olmaz. Kapasitesinin çok üstünde beslenmiş olur, sindirim ve kilo sıkıntıları yaşayabilir. Mama ve sağım bir arada götürüyorsanız sağdıklarınızı hemen bekletmeden verebilirsiniz ve mama öğününden bu miktarı düşebilirsiniz. Sadece mama alıyorsa da doktorunuzla beraber bebeğin ayına uygun mama miktarını belirleyip 3 saatten daha sık olmayacak şekilde beslemeye devam edebilirsiniz.
6-12 ay aralığında sadece mama ile beslenen bir bebeğiniz varsa, mama ana öğünü olacak şekilde ek gıdaları yavaş yavaş arttırarak devam etmelisiniz. Ek gıda miktarı artmaya başladığında, bebeğin açlık sinyallerini izleyerek miktarı kendi talebi doğrultusunda belirleyebilirsiniz. Yani ek gıda miktarı arttıkça mama miktarı kendiliğinden azalacaktır. 1 yaşından itibaren bebeklerin artık mamaya ihtiyaçları kalmaz. Özellikle gece beslenmesi (emzirme dışındaki beslenmeler) 1 yaşından sonra mutlaka kesilmelidir. Bebeğinizin yoğurt, kefir ve peynir tüketmesi yeterli olur. Bebeğinizin alerjisi varsa ve sadece mama ile besleniyorsa, 1 yaşından sonra da bir süre daha alerji maması kullanmaya devam etmesi gerekebilir. Bu konuyu mutlaka takipli olduğunuz doktorunuzla görüşmelisiniz.
